یکی از چالش های اساسی در تصمیم گیری انتخاب نوع تصمیم گیری است و یک اشتباه ذهنی رایج که معمولا مدیران و اعضای تیم‌های مختلف (از کسب و کار تا دیگر موارد) در مورد تصمیم گیری با آن مواجه اند این است که همه تصمیم گیری ها باید به شکل تیمی صورت بگیرد تا بتوان به آن به عنوان یک تصمیم گیری خوب نگریست و این در حالی است که اگر این گونه باشد احتمالا برخی تصمیم گیری ها به ویژه تصمیم گیری هایی که نیازمند تدابیر سریع و با فوریت است با چالش مواجه خواهد شد.
در این میان و در دهه 70 میلادی دو تن از فعالین حوزه تصمیم گیری بنام ویکتور وروم و فیلیپ یتون پس از بررسی و مطالعه روش‌ها و سبک‌های مدیریتی تصمیم گیری، نظریه و مدلی را ارائه داده اند که به ما کمک می کند در شرایط مختلف بتوانیم بهترین سبک تصمیم گیری را انتخاب کنیم.
این مدل دارای دو بخش است:
1. انواع سبک مدیریت تصمیم گیری
2. جدول و درخت انتخاب سبک مدیریت تصمیم گیری
مدل اقتضایی وروم-یتن یک نظریه رهبری وابسته به موقعیت و شرایط است که توسط ویکتور وروم و فیلیپ یتون در سال 1973 میلادی ارائه شد و بعداً توسط آرتور جاگو (1988) توسعه یافت. در این نظریه ما می توانیم بر اساس شرایط و موقعیت سازمانی و تیمی بهترین شیوه تصمیم گیری را انتخاب و بر اساس آن عمل کنیم.
انواع سبک مدیریت تصمیم گیری
سبک شماره 1: سبک تصمیم گیری خودکامه نوع1- AI:
در این سبک، مدیر با استفاده از اطلاعاتی که در زمان تصمیم گیری در دسترس دارد به تنهای و با سرعت بالا می تواند تصمیم بگیرد. در این سبک مدیر به اطلاعات، دانش و یا مشورت کسی نیاز ندارد و خود می تواند به تنهایی و با تکیه بر دانش و تجارب خود تصمیم گیری کند. در بسیاری از تصمیمات روزمره و تصمیمات سازمانی این مدل از تصمیم گیری از کارایی بالایی برخوردار است.
سبک شماره2: سبک تصمیم گیری خودکامه نوع2-A2
در این سبک از تصمیم گیری که نسبت به سبک اول مسئله قدری پیچیده تر است مدیر اطلاعات مورد نیاز برای تصمیم گیری را از همکاران جمع آوری می‌کند و سپس به تنهایی تصمیم می‌گیرد. در این شرایط مدیر مشکل یا تصمیم را ممکن است به همکاران اطلاع دهد و ممکن است این کار را نکند. در اینجا میزان مشارکت همکاران و هم تیمی ها فقط در سطح ارائه اطلاعات است. این نوع سبک تصمیم گیری از سرعت نسبتا بالایی برخودار است و گاه به علت سطح محرمانگی تصمیم می تواند از کارایی بالایی برخودار باشد.
سبک شماره3: سبک تصمیم گیری مشاوره ای نوع1-C1
سبک شماره 4: سبک تصمیم گیری مشاوره ای نوع 2- CII
سبک شماره 5: سبک تصمیم گیری مبتنی بر گروه2-GII
در این سبک به مانند سبک تصمیم گیری مشاوره نوع 2 مسئله به شکل گروهی و تیمی بین همه اعضاء به مشورت گذارده می شود و همه می توانند در مورد مسئله نظر بدهند. نکته و تفاوت اصلی این نوع تصمیم گیری در این است که مدیر در تصمیم گیری تابع تیم و گروه است و هر تصمیمی که تیم و گروه بگیرند مدیر بدان عمل خواهد کرد.
نکته قابل ذکر این است که اعضای سازمان و تیم معمولا انتظار دارند که همه تصمیمات سازمانی بدین گونه گرفته شود در حالی که در دنیای واقعی این مدل تصمیم گیری هم دشوار و زمان بر است و بهتر است فقط برای مسائل بسیار مهم و خاص از آن استفاده کرد که در ادامه زمان به کارگیری این سبک را خواهیم آموخت.
درخت انتخاب سبک مدیریت تصمیم گیری
- برای اینکه بتوانیم بهترین سبک تصمیم گیری را انتخاب کنیم ورون-یتن 7 پرسش زیر را مطرح می کنند که بر اساس آن می توانیم با کمک گرفتن از درخت انتخاب سبک تصمیم گیری، بهترین سبک تصمیم گیری 5 گانه بالا را انتخاب کنیم. در زیر این پرسش ها را می توانید مطالعه کنید:
- 1. آیا تصمیم مورد نظر یک تصمیم کیفی است؟ آیا ماهیت راه حل حیاتی است؟
- 2. آیا اطلاعات کافی برای تصمیم گیری با کیفیت بالا را در اختیار دارم؟
- 3. آیا مسئله یک مسئله ساختارمند و ساختاریافته است؟ آیا روش ها و راه حل های جایگزین برای ارزیابی آن وجود دارد؟
- 4. آیا برای اجرای تصمیم، پذیرش تصمیم از سوی همکاران حیاتی است؟
- 5. اگر خودم تصمیم بگیرم، آیا همکاران این تصمیم را می پذیرند؟
- 6. آیا تیم در اهداف سازمان سهیم است؟
- 7. آیا در رسیدن به اهداف این تصمیم، بین همکاران و اعضای تیم تعارضی وجود خواهد داشت؟
«یکی از پارامترهای مهم در تصمیم گیری پارمتر زمان و سرعت است و همیشه نمی شود تصمیمات را مبتنی بر تفکر جمعی گرفت. درک این مسئله می تواند هم به مدیر و هم به همکار مدیر کمک شایانی کند!»
برای برگزاری کارگاه های آموزشی و کاربردی مهارت های نرم مدیریتی با ما در تماس باشید.